THÚY NGUYỄN

                                CỔNG LÀNG

Thơ

ĐỌC TẬP THƠ “CỔNG LÀNG”
      CỦA THÚY NGUYỄN
                   Nhà phê bình văn học
                            Mai Thanh
            Nguyên Giám đốc -Tổng biên tập
                  Nhà xuất bản Lao Động

Ta nhìn nhau thấy trong ánh dương

Có sắc hoa và đầy cánh bướm

Có ánh sao phát hào quang tám hướng

Bởi tình yêu luôn thắp sáng cho nhau.
                                   (Chân trời sáng)

Bầu trời cứ mãi xanh trong

Cứ khô hạn mãi để lòng...khát khao

Dòng sông nước tạp lao xao

Như đang vẫy gọi ta vào bến sông

Cho dù ... khao khát cháy lòng !

Có ai uống tạp nước sông bao giờ ?
                                          (Khát khao)
Rất nhiều bài thơ với ý tưởng như vậy, chẳng hạn: “Dại gì”, “Ong mật kén hoa”, “Nhớ và quên”,
“Ma túy”…
Qua đó, đủ biết tính độc đáo trong thơ tình Thúy Nguyễn!
Với gia đình, vẫn là yêu chồng-thương con, nhưng yêu chồng theo cách của ca dao là “chồng ta áo rách ta thương/chồng người áo gấm xông hương mặc người”:

Chồng tôi thì chẳng đẹp trai

Thật thà chân chất kém tài nói năng

Thế mà tôi vẫn hài lòng

Vì đêm ngon giấc, ngủ không bồn chồn.
                                               (Hài lòng)
Tình thương con cũng rất trí tuệ, không chỉ là lời nói ngọt ngào với con, mà là nâng con lên tầm cao cuộc sống:
 

Cha là điểm tựa nương thân

Mẹ là chỗ dựa tinh thần đời con.

Sợi dây buộc với neo đòn

Mẹ cha xiết chặt cho con vẹn toàn .
                               (Bài ca cho con)
Với bạn bè, đồng nghiệp thơ Thúy Nguyễn bộc lộ tấm lòng chân thành, thân thiết và vị tha (“Không gian tôi”, “Sếp tôi”, “Để lại một thời”…). Một đồng nghiệp qua đời, Thúy Nguyễn có thơ đầy thương cảm:

Lòng anh đẹp tựa hồn thơ

Ra đi để lại đôi bờ nhớ thương

Sống thì nhân nghĩa, hiền lương

Mất đi để lại vấn vương cho đời.
                       (Viếng người đã khuất)

Về quan hệ người với người, nét độc đáo trong thơ Thúy Nguyễn là thể hiện thái độ sống tích cực, nói đúng hơn là bản lĩnh sống chuẩn mực. Trong quan hệ ấy, có khi là kiên trì níu giữ như giữ lại cái Amidan (A) nơi cổ họng, nhưng khi quan hệ ấy không thể tồn tại đúng nghĩa nữa, biến thành “sợi tơ rão”, thì nhà thơ thể hiện thái độ phủ định dứt khoát như “chiếc răng số 8”,  cũng giống như “chiếc cầu đã ải mục”, phải loại bỏ thẳng thừng:
 Mảnh gỗ cầu kia bị mục rồi

Thôi đừng nuối tiếc nữa, người ơi !

Chớ dùng mảnh ấy làm cầu nối

Sợ đến một ngày gãy làm đôi
                                          (Cầu ải)
 Một trái tim thi ca nồng nàn, nhưng tỉnh táo như thế, tất yếu chứa đựng cảm xúc luận bàn xã hội – nhân văn là điều dễ hiểu. Thúy Nguyễn có một loạt bài thuộc dạng này. Nhìn nhận cuộc sống con người không lạc quan một chiều, mà thấy cả mặt bất ổn của nó, nhà thơ có “Cuộc đời bể khổ”. Tuy nhiên, Thúy Nguyễn rất tin con người có thể vượt qua những bất ổn của cuộc đời; hơn thế nữa, như viên đá lửa: Chỉ có thời cơ là con người “phát lửa”!

 Tương tự, “Cây trên đất cứng” biểu tượng cho sự dẻo dai, có sức bật mãnh liệt của con người. Thúy Nguyễn có “Sầu tan” khuyên con người tìm thấy niềm vui trong công việc và trong sinh hoạt giải trí; có “Hòa hợp” nói về tính đa dạng có vẻ không ổn, nhưng vẫn có thể tạo nên sự hòa hợp cần thiết; có “Sầu riêng” nói sự phù hợp theo thói quen của con người…
Vậy là, bằng thơ ca, nhà thơ tâm tình, chia sẻ với mọi người về lẽ sống và cách ứng xử trong cuộc đời phong phú và đa dạng.
Người đọc rất đồng cảm với bài “Cầu nổi” của chị. Trong dịp Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời, bài thơ nói trên của Thúy Nguyễn bộc lộ tâm tư “hợp lòng” nhiều người, mà dường như it có bài thơ nào nói ra tâm tư ấy:
Nhớ Người - Thánh Võ, Người ơi!
Nhân dân ta vẫn đời đời kính Ông
Cái phao số phận long đong
Dìm sâu vẫn nổi trong lòng nhân dân
                                                             (Cầu nổi)
“Cầu nổi” là bài thơ bàn luận xã hội – nhân văn, có tính phản biện khá mạnh dạn và thẳng thắn.
Không thể không nói đến mảng thơ Thúy Nguyễn như là những lời tâm tình về lẽ sống ở đời, ví dụ: Tình chung thủy trong tình yêu-hôn nhân trong “Chung thủy”; đức khiêm tốn, nhường nhịn trong “Khiêm tốn”; tính hòa đồng xã hội trong “Hòa hợp”…
Ngoài ra, thơ Thúy Nguyễn còn đề cập đến nhiều đề tài, chủ đề khác như cảm xúc về một bà mẹ bất hạnh, về tình yêu quê hương, về phong cảnh đất nước, kể cả những đề tài mà không phải là gần gũi với các nhà thơ nữ như đá bóng, hút điếu cày…
 *
* *
Về nghệ thuật thể hiện của thơ Thúy Nguyễn, trước hết là lối thơ so sánh-ví von. Đây là dạng thơ phổ biến của chị – một kiểu thơ gián cảm, nghĩa là nhà thơ không bộc lộ trực tiếp, mà gián tiếp cảm xúc bằng hình tượng thi ca. Trong bài thơ “Nhớ và quên”, con ong và dòng sông được ví để so sánh tình yêu của kẻ xấu và người tốt; “Chuyện tình đảo xa” ví đảo như chàng trai phản bội tình yêu và bờ đất như cô nàng bị phản bội tình yêu, đã tìm được tình yêu khác xứng đáng cho mình. Một anh chàng “kén cá, chọn canh” được ví như con ong trong bài thơ “Ong mật kén hoa” và rất nhiều bài thơ khác nữa với dạng ví von như vậy:“Viên đá lửa”, “Dại gì”, “Tơ rão”, “Cầu ải”, “Đợi đò”, “Cầu nổi”… .
Đặc trưng nghệ thuật đáng kể nữa trong thơ Thúy Nguyễn là tính phồn thực-hài tiếu, thường được cài cắm ý tưởng song trùng. Bài thơ “Cổng làng” thuộc dạng như vậy! Đã có rất nhiều bài thơ về cổng làng, nhưng “Cổng làng” của Thúy Nguyễn có cách thể hiện riêng,vừa nghiêm cẩn-chính đạo, vừa phồn thực-hài tiếu: Đó là cái cổng làng mang tính lịch sử (Con Hồng – cháu Lạc), mà mọi người từ mỹ nhân đến anh hùng, hào kiệt cũng đi qua, ra vào làng. Nhưng cái cổng làng ấy ẩn náu một hình tượng phồn thực – hài tiếu là “cái cửa” của những người mẹ dành cho những đứa con ra đời. Với ý nghĩa đó, cổng làng được nâng lên tầm vóc hết sức quan trọng rất phổ biển và triết lý văn hóa! Thúy Nguyễn tỏ ra rất hài lòng với bài thơ “Cổng làng” và có lẽ vì thế mà chị lấy tên bài thơ ấy làm tựa đề cho cả tập thơ đầu tay này của chị! Những bài thơ khác như: “Vịnh củ khoai”, “Hút điếu cày”, “Bóng đá”,  “Cầu lông”, “Trên bể bơi”… cũng có ý nghĩa tương tự! Dường như, cái chất phồn thực-hài hước của Bà Chúa thơ nôm Hồ Xuân Hương vẫn được tiếp nối bởi các nữ thi nhân đời sau, trong đó, có Thúy Nguyễn! /Ban mai chói sáng êm đềm tiếng chim”.
Vần điệu trong thơ Thúy Nguyễn cũng đa dạng: Thơ lục bát, thơ khổ dòng với số chữ khác nhau, thơ tự do…
 Bài viết này dẫu đã hơi dài, nhưng vẫn chưa nói hết được những điều cần nói về tập thơ “Cổng làng”. Tập thơ chờ đợi sự cảm nhận của đông đảo bạn đọc.
Cảm ơn nhà thơ Thúy Nguyễn tạo điều kiện cho tôi viết bài giới thiệu này! Chúc mừng nữ thi nhân có thêm nhiều năng lực sáng tạo thi cả hơn nữa, tiếp tục cho ra mắt bạn đọc nhiều tập thơ với chất lượng nghệ thuật cao hơn nữa!

                    Hà Nội, mùa sang - tháng 4-2014
                                            M.T